برخلاف تک‌معده‌ای‌ها، گاوهای شیری باکتری‌ها و پورتوزوآهای مشخصی در شکمبه خود دارند که در شرایط خاص توان سم زدایی از مایکوتوکسین‌هاي خاص را بطور نسبي يا کامل دارند. به اين دلايل، عموماً، گاوهای شيري و نشخوارکنندگان کمتر مستعد بروز اثرات منفي متابوليت‌هاي قارچي هستند
آيا مايکوتوکسين‌ها بطور کامل در شکمبه سم‌زدايی می شوند؟
اثرات سمی مايکوتوکسين‌ها
1) اثرات آفلاتوکسين‌ها
مرتبط ترين اثر سمي آفلاتوکسين‌ها به گاوهاي شيرده، خود آنها را در بر نمي‌گيرد، ولي به انتقال سميت آنها به انسان از طريق شير باز مي‌گردد.
در کبد، آفلاتوکسين‌هاي B1 و B2 به آفلاتوکسين‌هاي M1 و M2 متابوليزه شده و از طريق شير دفع مي‌شوند.
گاوهاي شيرده که خوراک حاوي 20 ppb (قسمت در ميليارد) يا بيشتر آفلاتوکسين مصرف کرده باشند، ممکن است که شيری با سطوح بالاتر از سطح تحمل توليد کنند. 1 تا 2 درصد آفلاتوکسين B1 در خوراک، به شکل آفلاتوکسين M1 در شير خارج می‌شود. آفلاتوکسین M1 بعد از 12 ساعت از مصرف B1 در شیر قابل شناسایی بوده و بالاترین میزان آلودگی در 2 تا 3 روز بعد حاصل می‌شود. وقتی که گاو به مصرف خوراک غیرآلوده باز گردد، کاهش سطح آفلاتوکسین M1 به سطح غیرقابل شناسایی بعد از 72 ساعت رخ می‌دهد (ون اگموند، 1989).
دیگر اثرات سمی آفلاتوکسین‌ها، لنگش و کاهش باروری است.
سطح راهنما (سطح قابل تحمل): کمتر از 10 ppb آفلاتوکسین B1 در کل خوراک (TMR)
2) اثرات DON و سم T-2
هنوز تاثیر DON بر گاو شیرده به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است، ولی اطلاعات کلینیکی نشان داده که بین DON و عملکرد ضعیف گاو شیرده پیوستگی وجود دارد (ویتلو و همکاران، 1994). آلودگی به 2 ppm (قسمت در میلیون) از سم DON تولید شیر را به میزان 13% کاهش داده است.
در مقالات آمده است که اثر سمی DON در خوراکهای بطور طبیعی آلوده شده با آن بسیار جدی‌تر از مطالعات صورت گرفته با آلودگی مصنوعی به آن است. معنی آن می‌تواند این موضوع باشد که برای بدست آوردن تاثیر آن بر حیوانات، آلودگی با DON باید همراه با دیگر سموم در نظر گرفته شود که عموماً در آزمایشات مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. پس DON می‌تواند بعنوان مارکر یا نشانگر آلودگی با سموم قارچی استفاده شود و بدین معنی است که وقتی DON شناسایی شود، آلودگی خوراک به دیگر سموم که در آن شناسایی نشده اند نیز بسیار محتمل است. همچنین، DON با افزایش تعداد سلول‌های سوماتیک و ورم پستان نیز مرتبط است.
سطح راهنما: کمتر از 300 ppb در (TMR)
سم T-2 برای تمام نشخوارکنندگان سمی است و می توان موارد زیر را سبب شود:
- پس زدن خوراک، مصرف خوراک کم و کاهش تولید شیر
- التهاب دستگاه گوارش (Gastroenteritis)، خونریزی روده باریک، اسهال خونی
- عدم مشاهده فاز فحلی یا استروس (Estrous) در گاوهای دریافت کننده خوراک حاوی 200 ppb از سم مذکور در طی 20 روز
- سرکوب سیستم ایمنی در حیوانات جوان
سطح راهنما: کمتر از 150 ppb در خوراک کامل (TMR)
3) اثرات فومونیسین‌ها
فومونیسین‌ها از نظر ساختار مشابه اسفنگوزین (Sphingosine) هستند که جزئی از اسفنگولیپیدها است و آنها نیز نوعی از چربی‌ها هستند که نقش مهمی در انتقال پیام‌های عصبی و شناسایی سلول‌ها توسط یکدیگر دارند.
سمیت آنها از مسدود کردن فرآیند تولید اسفنگولیپیدها و در نتیجه تجزیه بافت‌ها ناشی می‌شود. فومونیسین‌ها می‌توانند باعث کاهش مصرف خوراک، کاهش تولید شیر و آسیب‌های کبدی شوند.
سطح راهنما: کمتر از 5 ppm در TMR (جیره کاملا مخلوط)
4) اثرات زیرالنون
زیرالنون یک متابولیت استروژنیک است که در سیلاژ، ذرت، گندم، جو، یولاف، سورگون، علوفه‌ها و سویا مشاهده می‌شود. ZEN اثرات استروژنیک همراه با چرخه فحلی غیرعادی را سبب می‌شود که نهایتاً باروری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نشانه‌های کلینیکی معمول شامل تورم اندام تولید مثلی ماده، بیرون‌زدگی واژن یا رکتوم، ترشحات واژنی، عملکرد تولیدمثلی ضعیف، رشد غدد پستانی در تلیسه‌های جوان (باکره) و افزایش احتمال عفونت در مجاری تولید مثلی است. همچنین، مصرف خوراک ضعیف، تولید شیر پایین و اسهال نیز بوجود می‌آید.
سطح راهنمای (سطح قابل تحمل) زیرالنون: کمتر از 250 ppb در جیره کاملا مخلوط (TMR)
چند استراتژی ترکیبی ضروری برای جلوگیری از سمیت سموم قارچی
جلوگیری از تشکیل سموم قارچی ضروری است زیرا وقتی که مایکوتوکسین‌ها از قبل در خوراک وجود داشته باشد، اجتناب کامل از اثرات سمی آنها پیچیدگی بیشتر دارد. مدیریت مناسب سیلاژ یک مورد اساسی جهت اجتناب از رشد کپک‌ها و در نتیجه پیشگیری از تشکیل سموم قارچی است. ساخت سیلاژ مناسب موارد زیر را ایجاب می‌کند:
- برداشت در محتوای رطوبت مناسب
- خردکردن یا چاپر زدن یکنواخت و در طول مناسب
- پرکردن سریع سیلو
- انجام فرآیند کافی (مانند کوبیدن) بر روی سیلو جهت خروج هوا
- استفاده از کمک‌کننده‌های موثر و مناسب برای تخمیر
- پوشاندن کامل و مناسب سیلو
اثبات شده که استفاده از مایکوتوکسین بایندرها در خوراک، از آسیب‌های ناشی از مایکوتوکسین‌ها جلوگیری می‌کند. انتخاب توکسین بایندر مناسب که نه تنها بر آفلاتوکسین‌ها که بر تریکوتسن‌ها و زیرالنون‌ها (رایج‌ترین سموم قارچی در گاوهای شیری) موثر باشد، ضروری است.
