ایمونونوتریشن (Immunonutrition) در صنعت طیور
مفهوم مهم ایمونونوتریشن (Immunonutrition) در صنعت طیور
مقدمه
همراه با افزایش سرعت رشد و تولید، حساسیت طیور به بیماری‌های عفونی نیز بیشتر شده است. ضعف سیستم ایمنی در طیور در اثر تنش‌های محیطی، مایکوتوکسین‌ها، عفونت‌های ویروسی، عفونت‌های گوارشی و یا تغذیه نامناسب پرنده را مستعد ابتلا به عفونت‌های ثانویه باکتریایی مایکوپلاسمایی و ای. کلای می‌کند که کاهش پاسخ مطلوب به واکسن‌ها و تیتر پایین آنتی‌بادی در طیور را سبب می‌شود. طیور مبتلا به ضعف ایمنی اغلب بیشتر بیمار می‌شوند؛ بنابراین توجه اختصاصی به سیستم ایمنی طیور و تقویت آن، از اهمیت زیادی برخوردار است.
ارتباط سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی؟
دو بخش اصلی سیستم ایمنی شامل ایمنی ذاتی و ایمنی اکتسابی است. سلول‌های فاگوسیتوزکننده و ماکروفاژها، سلول‌های کشنده طبیعی (NK) و پروتئین‌های ضدمیکروبی اجزاء سیستم ایمنی ذاتی هستند و ایمنی اکتسابی (Acquired) در برگیرنده ایمنی هومورال و ایمنی سلولی است.
اگرچه ایمنی ذاتی بصورت غیراختصاصی پاسخ می‌دهد؛ اما در فعالسازی ایمنی اختصاصی (اکتسابی) نقش موثری دارد. دندریتیک سل‌ها و ماکروفاژهای سیستم ایمنی ذاتی آنتی‌ژن‌ها را از طریق لنف به لنفوسیت‌ها در ایمنی اکتسابی تحویل میدهند و سبب شناسایی آنتی‌ژن توسط لنفوسیت‌ها می‌شوند. سلول‌های T نیز بواسطه اجزاء سیستم ایمنی ذاتی فعال می‌شوند. بعلاوه، سلول‌های T به ماکروفاژها برای عمل فاگوسیتوز بیشتر کمک می‌کنند. دندریتیک سل آنتی‌ژن را می‌بلعد و سلول‌هایT فعال می‌شوند. سلول‌هایB نیز توسط سیگنال‌های دندریتیک سل و سلول‌هایT فعال می‌شوند. بنابراین، ارتباط متقابلی بین ایمنی ذاتی و اکتسابی وجود دارد و این دو مستقل از هم نیستند. در موجودات با طول عمر کوتاه معمولاً سیستم ایمنی ذاتی غالب است. از این رو، در طیور بخصوص در جوجه گوشتی نیز که طول عمر کوتاه است، باید به سیستم ایمنی ذاتی توجه ویژه‌ای داشت و با تغذیه مناسب سیستم ایمنی ذاتی را تقویت کرد.
ایمنی ذاتی نیز مانند ایمنی اکتسابی حافظه دارد!
ایمنی آموزش دیده (Trained immunity) یک حالت عملکردی از پاسخ و حافظه‌ای در ایمنی ذاتی است و با برنامه‌ریزی مجدد اپی‌ژنتیکی بلندمدت سلول‌های ایمنی ذاتی مشخص می‌شود. سایتوکین‌های پیش التهابی، از جمله TNF-α، IL-1β، یاIL-6 رایج‌ترین سایتوکین‌هایی هستند که برای تعیین وضعیت حافظه سیستم ایمنی ذاتی اندازه‌گیری می‌شوند.
به محض قرار گرفتن اجزای سیستم ایمنی ذاتی در معرض محرک ایمنی خارجی (عوامل پاتوژن یا غیر پاتوژن) پاسخ ایمنی ذاتی ایجاد می‌شود که معمولاً به عنوان القاکننده تولید سایتوکین‌های پیش التهابی اندازه‌گیری می‌شود. بتاگلوکان نیز بعنوان محرک غیر پاتوژن از طریق گیرنده دکتین-1 یا CR3، سیستم ایمنی ذاتی را فعال می‌کند و تحت اثر آن تولید نیتریک اکساید و اینترلوکین-1 (IL-1) در ماکروفاژها افزایش می‌یابد. پس از یک دوره استراحت، تحریک بعدی آن سلول یا حیوان با همان محرک قبلی یا یک آگونیست هترولوگ مانندLPS، در مقایسه با مواجه اولیه منجر به پاسخ بهتر سیستم ایمنی (ایمنی آموزش دیده) می‌شود (شکل 1).
شکل 1- نحوه پاسخ‌دهی سایتوکین‌ها در شرایط مختلف مواجه با عامل پاتوژن
ایمونونوتریشن (Immunonutrition)
ماهیت یک پاسخ ایمنی مطلوب به شرایط محیط، تغذیه، سن و وضعیت سلامت پرنده وابسته است. تنظیم فعالیت سیستم ایمنی با مداخلات مواد مغذی خاص را ایمونونوتریشن (Immunonutrition) می‌گویند. این مفهوم ممکن است برای هر موقعیتی به کار رود که در آن یک مواد مغذی برای اصلاح پاسخ‌های التهابی یا ایمنی استفاده شود. تغذیه از طریق اثر روی رشد بافت‌های لنفاوی، تولید موکوس، سنتز ماده فعال ایمونولوژیک، تکثیر سلولی، فعالسازی و حرکت سلولی،کشتن پاتوژن‌ها و تعدیل و تنظیم فعالیت‌های ایمنی، سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
شکل 2- نحوه اثر بتاگلوکان روی سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی
دیواره سلولی مخمـر (بتاگلوکان) چگونه به تقویت سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی کمک می‌کند؟
با توجه به ارتباط تنگاتنگ بین ایمنی ذاتی و اکتسابی، با اثرگذاری روی ایمنی ذاتی می‌توان پاسخ‌های ایمنی اکتسابی را هم بهبود بخشید. در طیور بتاگلوکان‌ها بعنوان محرک‌های ایمنی حافظه ذاتی به خوبی مطالعه شده‌اند. منبع و نوع بتاگلوکان بر پاسخ ایمنی اولیه و متعاقب آن القای حافظه ذاتی تأثیر می‌گذارد. محصول پست‌بیوتیکی نوتری‌ییست و پری‌بیوتیک کیمیاموس، دارای دیواره سلولی مخمر بوده که حاوی ترکیب پیچیده‌ای از بتاگلوکان با پیوندهای بسیار منشعب (1-3) و (1-6) همراه با مانان الیگوساکارید و پروتئین است. تغذیه جوجه گوشتی با مکمل بتاگلوکان مخمر سبب کاهش استقرار سالمونلا در سکوم می‌شود. بعلاوه، تغذیه بتاگلوکان در جوجه گوشتی با افزایش تولید نیتریک اکساید و اینترلوکین-1 در سیستم ایمنی ذاتی همراه است. همچنین، بتاگلوکان اثرات منفی استرس ناشی از انتقال پولت‌های بوقلمون و استقرار سالمونلا و کمپیلوباکتر در سکوم آن‌ها را کاهش می‌دهد.
لایه پوششی بافت روده اولین سد دفاعی در ایمنی ذاتی است و بتاگلوکان‌ها با افزایش تعداد گابلت‌سل‌ها، سلول‌های ترشح‌کننده مخاط، لنفوسیت‌هایT و B، ایمونوگلوبولین A ترشحی 1، پلاسموسل‌ها و سلول‌های دندریتیک سبب حفظ یکپارچگی بافت روده، کاهش پاتوژن‌های روده‌ای و ممانعت از ورود عوامل بیماری‌زا به گردش خون پرنده می‌شوند (شکل 2).
سخن آخر
انرژی لازم برای اعمال حیاتی سیستم ایمنی باید از طریق تغذیه تامین شود. از طرفی، برخی مواد مغذی مانند پست‌بیوتیک‌ها (نوتری‌ییست) و بتاگلوکان و مانان الیگوساکارید دیواره سلولی مخمر (کیمیاموس) فراتر از یک ماده مغذی و در سطح ایمونونوتریشن عمل می‌کنند. این افزودنی‌ها در بهینه‌سازی سطح پاسخ‌های سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی موثر هستند و از این طریق سبب مقاومت نسبت به عوامل پاتوژن، پاسخ مناسب به واکسیناسیون و رسیدن به عملکرد مناسب می‌شوند.
References:
ارسال دیدگاه
دیدگاه های ثبت شده
تاکنون دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است