پست بیوتیک‌ها (Prebiotics) و راهکار نوین مقابله با کوکسیدیوز
اثر پست‌بیوتیک نوتری‌ییست بر عملکرد رشد جوجه‌های گوشتی تحت تنش آیمریا
مقدمه
با حضور تقریبا دائمی انگل آیمریا در مزارع پرورش طـیور، بیماری کوکسیدیوز سالانه بالغ بر یک میلیارد دلار خسارت به این صنعت وارد می‌کند و حدود 6 تا 10 درصد از کل تلفات طیور تجاری را به خود اختصاص می‌دهد. این انگل با تکثیر در دستگاه گوارش و ایجاد آسیب بافتی منجر به اختلال در فرآیند هضم و جذب موادمغذی، کم آبی بدن پرنده، ازدست دادن خون و افزایش حساسیت به دیگر عوامل بیماری‌زا می‌شود. همچنین، این بیماری علاوه بر افزایش تلفات، محدودیت رشد و کاهش بازده تولید را در پی دارد. از سوی دیگر، استفاده دراز مدت از کوکسیدیواستات‌ها برای مقابله با این بیماری منجر به تغییر شکل انگل آیمریا، ایجاد مقاومت در برابر داروهای یونوفر و باقی ماندن این داروها در محصولات طیوری می‌شود. واکسن‌های موجود در بازار نیز در بسیاری از موارد کارایی لازم را نداشته و یا احتمال تکثیر دارند. به همین دلیل، فشار برای اجتناب از مصرف داروهای شیمیایی و استفاده از جایگزین‌هایی ایمن‌تر مانند پسـت‌بیوتیک‌ها در پیشگیری از کوکسیدیوز افزایش یافته است. به نظر می‌رسد استفاده از این گروه افزودنی‌ها با تقویت سیستم ایمنی، مقاومت پرنده را در برابر عوامل بیماری‌زا افزایش می‌دهد. پست‌بیوتیک نوتری‌ییست نیز از جمـله ترکیبات بهبود دهنده کارایی سیستم ایمنی است که در این تحقیق اثر آن بر عملکرد جوجه‌های گوشتی تحت چالش آیمریا مورد ارزیابی قرار گرفت.
شکل 1- چرخه تکثیر انگل آیمریا
روش انجام آزمایش
این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی و با استفاده از420 قطعه جوجه خروس گوشتی سویه راس 308 با جیره بر پایه ذرت-کنجاله سویا در 7 تیمار، 5 تکرار و 12 پرنده در هر تکرار انجام شد. برنامه مدیریتی پرورش، طبق کاتالوگ سویه راس 308 با دسترسی آزاد به آب و خوراک به مدت 6 هفته در واحد مرغداری دانشکده کشاورزی دانشـگاه گیلان انجام شد. گروه‌های آزمایشی به صورت زیر بود:
1- گروه شاهد بدون نوتری‌ییست و بدون چالش آیمریا.
2- گروه شاهد آلوده به آیمریا و بدون نوتری‌ییست.
3- جوجه‌های تغذیه شده با جیره پایه + 0/2 درصد مکمل نوتری‌ییست در دوره آغازین، 0/1 درصد در دوره رشد، 0/05 درصد در دوره پایانی و بدون چالش آیمریا.
4- جوجه‌های تغذیه شده با جیره پایه + 0/2 درصد مکمل نوتری‌ییست در دوره آغازین، 0/1 درصد در دوره رشد، 0/05 درصد در دوره پایانی و آلوده شده به آیمریا.
5- جوجه‌های تغذیه شده با جیره پایه + 0/2 درصد مکمل نوتری‌ییسـت در کل دوره پرورش بدون چالش آیمریا.
6- جوجه‌های تغذیه شده با جیره پایه + 0/2 درصد مکمل نوتری‌ییسـت در کل دوره پرورش و آلوده به آیمریا.
7- جوجه‌های تغذیه شده با جیره پایه + سالینومایسین(کوکسیدیواستات) و بدون چالش آیمریا.
در گروه‌های آلوده شده به آیمریا، در 7 روزگی، 20 برابـر مقدار مـصرف عادی، واکسن زنده آیمریا خورانده شد.
شکل 2- واحد مرغداری دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان
نتایج و بحث
نتایج استفاده از محصول پست‌بیوتیک نوتری‌ییست بر مصرف خوراک، وزن پایان دوره و ضریب تبدیل در شکل سه نشان داده شده است. با توجه به این نتایج، تنش آیمریا اثر مستقیم بر کاهش مصرف خوراک و وزن پـایان دوره داشته و منجر به افت ضریب تبدیل در گروه شاهد تحت چالش آیمریا شد. در حالی که گروه‌های با چالش که دوز ثابت یا پلکانی نوتری‌ییست دریافت کرده‌اند، مقابله بهتری با این بیماری داشتند که به صورت بهبود در مصرف خوراک، وزن گیری و ضریب تبدیل خود را نشان داده است. همچنین، ضریب تبدیل، میانگین وزن و مصرف خوراک در گروه‌های بدون چالش و دریافت کننده دوز ثابت و پلکانی نوتری‌ییست نسبت به گروه کنترل منفی، بهترین عملکرد را نشان دادند. در این بین، بهترین ضریب تبدیل با بیشترین افزایش وزن متعلق به گروه 0/2 درصد نوتری‌ییست بدون چـالش آیمریا بود. همچنین، لازم به ذکر است که مصرف ضدکوکسیدیوز سالینومایسین در پرنده‌های تیمار هفت نسبت به گروه کنترل منفی، باعث کاهش مصرف خوراک شده است.
شکل 3- اثر پست‌بیوتیک نوتری‌ییست بر عملکرد جوجه‌های گوشتی چالش داده شده با آیمریا
استفاده بلند مدت از ضد کوکسیدیوزها در طول دوره پرورش علاوه بر ایجاد مقاوت انگلی موجب تضعیف عملکرد هضم و جذب موادمغذی در دستگاه گوارش می‌شوند. همچنین، استفاده مداوم از این کوکسیدیواستات‌ها نه تنها تاثیر مثبتی بر وزن و ضریب تبدیل ندارد؛ بلکه در دوره‌های بعدی پرورش باعث افزایش نیاز دوز مصرفی، ترکیب یا تعویض ضد کوکسیدیوز با دیگر ضدکوکسیدیوزهای موجود در بازار می‌شود. در این میان پری‌بیوتیک‌ها بعنوان افزودنی‌های ایمن می‌توانند به‌عنوان یک پیشگیری کننده، اثرات نامطلوب ناشی از انگل آیمریا را کاهش دهند. پری‌بیوتیک‌ها از طریق رشد انتخابی منجر به تقویت کلونیزاسیون و تعدیل جمعیت مفید باکتری‌ها، تنظیم تولید سایتوکین‌ها و آنتی‌بادی‌ها می‌شوند. بعلاوه، با تحریک مکانیسم‌های ایمنی موضعی و جلوگیری از رشد اسپوروزوئیت‌ها موجب تقویت یکپارچگی، حفظ سلامت و عملکرد روده می‌شود. نتایج آزمایش الاشرام و همکاران (2019) نشان داد که پری‌بیوتیک‌ها می‌توانند از طریق کاهش تعداد مراحل تکثیر انگل در بافت روده، موجب کاهش تعداد اووسیت‌ها در هر گرم مدفوع، بهبود ضایعات ناشی از آیمریا و حفظ وزن بدن در خرگوش‌ها شوند. همچنین، مطالعات کایریا و همکاران (2019) نیز نشان داد که استفاده از مخمرها یا مشتقات آن‌ها می‌تواند با کاهش قابلیت بقای آیمریا و کنترل کوکسیدیوز همراه باشد. طبق این گزارشات، سلول‌های مخمر می‌توانند مشتقاتی با ترکیبات ضد کوکسیدیوزی تولید کنند که منجر به تضعیف ریزش اووسیت‌ها و به حداقل رساندن اثرات نامطلوب کوکسیدیوز شود. در مطـالعه حـاضر نیز پست‌بیوتیک نوتری‌ییست بر پایه مخمر ساکارومایسس سرویزیه توانسته است از عملکرد طیور گوشتی در زمان چالش آیمریا حمایت کند و احتمالا این اثر را از طریق کارکرد بهینه دستگاه گوارش، ارتقاء مقاومت ذاتی پرنده و بهبود هضم و جذب مواد مغذی به وجود آورده است.
References:
ارسال دیدگاه
دیدگاه های ثبت شده
تاکنون دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است