خوراک هضم نشده (Feed passage syndrome) در طیور
خوراک هضم نشده در فضولات طيور، يک مشکل جدي در مسیر بهبود بهره وري اقتصادی
حضور خوراک هضم نشده در فضولات جوجه‌هاي گوشتي که بعنوان عبور خوراک (Feed Passage) نيز شناخته مي‌شود، در گله‌هاي مرغ گوشتي يک مشکل نسبتاً رايج است. وقوع اين مشکل شاهدي بر کافي نبودن سلامت دستگاه گوارش و افت جدي بهره‌وري در گله است که منجر به رشد ناکافي و افزایش ضريب تبديل خوراک مي‌شود. در صورت بروز گسترده اين مشکلات، ضررهاي اقتصادي هم زياد خواهد بود.
نشانه‌های عبور خوراک
1- فضولات شکل و شمايل عادي خود شامل کلاهک سفيد رنگ اسيد اوريک را از دست ميدهد.
2- در فضولات خوراک هضم نشده قابل مشاهده با چشم غيرمسلح و رنگ زرد و نارنجي و گاهاً آبکي وجود دارد.
3- پرنده‌هاي از نظر رنگدانه‌هاي پوشش بدني ضعيف و گله غيريکنواخت است.
چه موقع خوراک هضم نشده قابل مشاهده است؟
عبور خوراک في نفسه يک بيماري نيست؛ ولي عموماً بعنوان يک بيماري در نظر گرفته می‌شود. اين معضل مي‌تواند در طي بروز بيماري‌هاي مختلف که اساساً موجب آسيب به بافت سيستم گوارشي يا تاثير بر ميکروفلور روده باريک مي‌شوند، مشاهده شود.
1-بيماري‌هاي عفوني سيستم گوارشي
- بيماري‌هاي باکتريايي و ويروسي موثر بر پيش‌معده و سنگدان، ورم روده نکروتيک (NE)، کوکسيديوز، انگل‌هاي روده‌اي، عفونت‌هاي ناشي از رئوويروس
- ديس‌باکتريوزيس
2-مايکوتوکسيکوزيس
انواع مختلفي از سموم قارچي، عملکرد دستگاه گوارش را تحت تاثير قرار داده، مانع از هضم صحيح خوراک مي‌شوند. در حقيقت، برخي از مشکلات ناشي از عبور خوراک با کيفيت پايين غلات مرتبط است. بعنوان مثال:
- اُکراتوکسين‌ها انسجام بافت روده باريک را کاهش مي دهند (افزايش Fragility).
- آفلاتوکسين‌ها ترشح ماده صفراوي را کاهش مي‌دهند که بر هضم و جذب اثر منفی می گذارد.
- تريکوتسن‌ها (مانند سم T-2) مسبب فرسايش پيش‌معده و سنگدان مي‌شوند. ضايعات پيش‌معده، ترشح اسيد هيدروکلريک را تحت تاثير قرار داده و فرسايش سنگدان باعث اختلال در آسياب شدن خوراک در سنگدان می‌شود.
3-تغييرات تغذيه‌اي
- بازدارنده‌هاي تريپسين که در کنجاله سويا موجود هستند، بطور مستقيم با کاهش هضم و عبور خوراک مرتبط هستند (سطح ايمن کمتر از 3 ميلي‌گرم در گرم است).
- عوامل ضدتغذيه‌اي (گيزروزين و آمين‌هاي بيوژن عموماً ناشي از فرآيند نادرست توليد مواد خوراکي و خصوصاً پودر ماهي) و کمبود برخي ويتامين‌ها که سبب فرسايش سنگدان شده و افت عملکرد آسياب کردن خوراک در سنگدان را سبب مي‌شود.
- چربي‌هاي فاسد شده در برخي تحقيقات بعنوان عامل رايج ديگري براي عبور خوراک ذکر شده است. ولي تعداد زيادي از تحقيقات نيز بيان نموده‌اند که تغذيه جوجه‌هاي گوشتي با چربي‌هاي داراي شاخص پراکسيداسيون بالا آسيب قابل توجهي به دستگاه گوارش وارد نکرده است.
4-ديس‌باکتريوزيس، يکي از دلايل عمده عبور خوراک
ديس‌باکتريوزيس (ديس‌بيوزيس، سندروم عبور خوراک، سندروم بستر خيس، ورم روده يا انتريتيس غيراختصاصي و نام‌هاي ديگر) يک تغيير ناگهاني در ميکروبيوتاي روده باريک است که مي‌تواند هم تعداد باکتري‌ها و هم وضعيت کلي ميکروفلورا را شامل شود.
نشانه‌هاي اصلي
- وجود خوراک هضم نشده در مواد دفعي (در بالا توضيح داده شده)
- بستر خيس
- ثابت ماندن مصرف خوراک براي چند روز (در حاليکه بايد با گذشت زمان افزايش يابد)
- گاهي اوقات، مصرف انتخابي خوراک
- افزايش نسبت مصرف آب به خوراک
- التهاب و تراکم بافت روده باريک
- ديواره روده نازک، شفاف و غير قابل انعطاف
- مخاط نارنجي رنگ در روده باريک
- گاهي، آسيب‌هاي سنگدان قابل مشاهده است.
وقتي پرنده‌ها روي بستر پرورش داده مي‌شوند (در قفس يا لانه هاي مخصوص نباشند)، اثرات منفي جنبي مانند پودودرماتيت (آسيب به کف پا)، تاول سينه، وقوع بيشتر باکترميا (Bacteremia) و شرايطي مانند نکروز سر استخوان ران و لنگش بروز مي‌کند.
در بسياري از مواقع، ديس‌بيوزيس با آسيب سنگداني همراه است. دليل اين موضوع به خوبي شناخته نشده اما مي‌تواند بوسيله مطالعات برخي محققين که وقوع فرسايش سنگدان را به عدم تعادل ميکروفلور دستگاه گوارش نسبت داده اند، توضيح داده شود. خصوصاً، این که تعداد بالاتر باکتري‌هاي کلستريديوم در برخي قسمت‌هاي مجراي گوارشي نيز مشاهده شده است.
الگوی بروز بيماری
معمولاً، ديس‌باکتريوزيس در گله‌هاي تجاري جوجه گوشتي در سرتاسر دنيا در سن 21 روزگي و بعد از آن ديده مي‌شود، گاهي هم در 15 روزگي ديده مي‌شود. در اروپا، بعنوان يکي از عواقب ممنوعيت مصرف آنتی بیوتیک های محرک رشد، وقوع ديس‌باکتريوزيس در طي سال‌هاي اخير افزايش يافته است.
يکي از الگوهاي رايج بروز بيماري به شکل زير است:
وضعيت فضولات تا روز 12ام خوب به نظر مي‌رسد. از حدود 15 روزگي، فضولات مرطوب است و در روزهاي آينده فضولات ابتدا دفع مخاط نارنجي رنگ نشان ميدهد و دیرتر (حدود 25 روزگی) قطعات خوراک هضم نشده ظاهر می‌شود.
دلایل بیماری
- اشتباهات رخ داده در تغذیه و تغییرات اساسی در جیره (مانند تغییر از جیره کم پروتئین به جیره با پروتئین بالا)، اجزاء کم کیفیت در خوراک و عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در تولید خوراک
- وجود اجزای خوراکی که به اندازه کافی قابل هضم نباشد و سوبسترای میکروارگانیزم‌های پاتوژن شود.
- مدیریت و محیط پرورش نامناسب و ضعیف
- بهداشت پایین فارم
- کوکسیدیوز تحت بالینی
- استفاده نامناسب و زیاد از آنتی بیوتیک‌ها
- تنش‌ها
نحوه تایید تشخیص بیماری
تایید حضور نشانه های پاتولوژیکی که در بالا توضیح داده شد بوسیله کالبدگشایی تعدادی از جوجه‌های گوشتی انجام می‌شود. سپس بوسیله داروهاي لازم، درمان صورت گرفته و نتايج رصد مي‌شود:
- اگر پيشرفتي صورت گيرد، محتمل است که بيماري مربوطه همان ديس‌بيوزيس باشد (به دامپزشک متخصص و مجرب جهت انتخاب درمان درست و تاييد هر تشخيص صورت گرفته نياز است).
- اگر پيشرفتي صورت نگرفت، احتمالا مشکل به ويروس، سموم قارچي، آمين‌هاي بيوژنيک يا چربي‌هاي فاسد شده مرتبط است. (در اين موقعيت نيز به يک دامپزشک مجرب و متخصص جهت انتخاب درمان درست و تاييد تشخيص‌هاي صورت گرفته نياز است).
پيشگيری
اولين هدفي که بايد مدنظر قرار گيرد، ارتقاء سلامت گوارشي در طي دوره زماني بالاترين ريسک ديس‌باکتريوزيس است. اين دوره زماني 12 تا 30 روزگي را شامل مي‌شود. در اين دوره زماني، بيش از همه الزامات توسط دامپزشکان و متخصصان تغذيه ناديده گرفته می‌شود. اين در حالي است که بطور عادي تمرکز آنها بر هفته اول و دوره پاياني (فينيشر) قرار دارد.
در طي 12 تا 30 روزگي، ضروري است که:
- کيفيت اجزاء خوراک ارتقاء يابد تا از تبديل شدن خوراک هضم نشده به سوبستراي ميکروارگانيزم‌هاي پاتوژن اجتناب شود (به غلات، ويسکوزيته خوراک و کيفيت سويا و چربي خوراک دقت شود). همچنين، اگر لازم باشد، آنزيم‌ها نيز بصورت خوراکي اضافه شود.
- افزودن مايکوتوکسين بايندر موثر
- کنترل کيفيت و ميکروبيولوژي آب
- کنترل حضور کوکسيديوز تحت باليني در گله و داشتن برنامه مناسب علیه کوکسيديوز در گله
- مطالعه و اتخاذ برنامه‌هاي مديريتي جهت حداقل سازی تنش و ارتقاء بهداشت فارم
استفاده از پری بیوتیک و پست بیوتیک جهت حفظ سلامت گوارشی
همانطور که در بالا گفته شد، موقعيت اصلي که در آن عبور خوراک رخ ميدهد، وقتي است که آسيب به بافت گوارشي رخ می‌دهد و بر عملکرد آن تاثير مي گذارد و یا عدم تعادل در ميکروفلور روده رخ ميدهد. بنابراین، پری‌بیوتیک‌ها و پست‌بیوتیک‌ها می‌توانند بکار روند:
1-بازیابی یا ابقاء سلامت و عملکرد بافت گوارشی
- ایمنی: اجزای دیواره مخمر شامل مانان الیگوساکاریها و بتا گلوکان توان
- تحریک ایمنی موضعی دستگاه گوارش را دارند.
- ترکیبات آنتی اکسیدانی بر ضد التهاب روده باریک مفید هستند.
- ارتقاء قابلیت هضم خوراک: ارتقا هضم بدین معنا است که سوبسترای کمتری برای میکروارگانیزم‌های پاتوژن جهت رشد باقی می‌ماند.
- تاثیر مستقیم بر بافت روده: عصاره مخمر با تامین ترکیباتی مانند نوکلئوتید‌ها می‌تواند موجب اصلاح مورفولوژی اپتیلیوم روده باریک از طریق افزایش طول پرزها (ویلی‌ها) و عمق کریپت‌ها (فضای بین پرزها) شود. بنابراین، تقویت‌کننده سطح جذب و ابقاء سلامت روده باریک است.
2-بازیابی و ابقاء تعادل میکروبیوتای روده باریک
- کاهش جمعیت باکتری‌های پاتوژن: مانان الیگوساکارید موجود در دیواره مخمر می‌تواند با اتصال به پاتوژن ها آنها را از دستگاه گوارش عبور داده و مانع تکثیر ان‌ها در روده شود. اما بر خلاف آنتی‌بیوتیک‌ها، خاصیت ضدمیکروبی که تعداد میکروارگانیزم‌های مفید را کاهش دهد، ندارند.
- افزایش جمعیت باکتری های مفید: پری بیوتیک ها باکتری‌های مفید را تغذیه نموده و باعث رشد تصاعدی آنها می‌شوند. بهترین نتیجه برای ابقاء سلامت گوارشی وقتی حاصل می‌شود که پری بیوتیک از روز اول جهت اطمینان از حفظ پرنده در زمان‌های بحرانی دیس‌باکتریوزیس و رشد و توسعه بهینه سیستم گوارشی و میکروفلور مناسب برای سلامت روده باریک استفاده شود.
ارسال دیدگاه
دیدگاه های ثبت شده
تاکنون دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است