مایکوتوکسـین‌ها و چالش‌های سلامت گلـه
مایکوتوکسـین‌ها و چالش‌های سلامت گله؛ آنچه می‌دانیم و آنچه نمی دانیم!
مقدمه‌ای بر مایکوتوکسین‌ها
پاسخ به این سوال که سموم قارچی دقیقا چه اثراتی بر بهداشت و پرورش طیور می‌گذارند، علیرغم همه شواهد و اطلاعات در دسترس، چندان ساده نیست. زیرا، وجود بیش از یک نوع سم در نمونه‌های خوراک، سموم قارچی نوظهور و کمتر شناخته شده، اثرات زیان بار احتمالی سموم قارچی در مقادیر بسیار کم (مقادیر مجاز) و چالش‌های جدی در روش‌های شناسایی و اندازه‌گیری سموم قارچی پاسخ به این پرسش به ظاهر ساده را بسیار پیچیده می‌کند.
نتایج یک مطالعه طولانی مدت در فارم‌های صنعتی در اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که آلودگی خوراک با بیش از یک توکسین، حتی در مقادیری پایین‌تر از حدود مجاز و مورد پذیرش در اتحادیه اروپا نیز می‌تواند ضریب تبدیل را به شکل معنی‌داری (2/5 واحد) افزایش دهد، که در واقع تاییدی بر اثرات سینرژیستی زیان بار سموم قارچی است. همچنین، پروژه آنتونیسن و همکاران (2018) در دانشگاه خنت اثرات زیان‌بار ترکیبی از DON و FUM (هر دو در مقادیر مجاز) را بر عملکرد نهایی گله نشان داده است.
مطالعه ده سالهDSM (بایومین) طی سال‌های 2013 تا 2023 (Mycotoxin Survey DSM-firmenish World) در بیش از 33 هزار نمونه خوراک آماده طیور نیز نشان می‌دهد که در 83 درصد از نمونه‌های مورد آزمایش، بیش از یک نمونه توکسین قارچی وجود داشته است. در یک مورد، تنها از یک نمونه خوراک بیش از 50 نوع توکسین قارچی جداسازی و شناسایی شده است! این در حالی است که بسیاری موارد، به دلیل کوتاه بودن دوره پرورش (جوجه گوشتی)، آلودگی با سموم قارچی با علائم بالینی قابل مشاهده‌ای همراه نیست. به علاوه چنانچه گفته شد درگیری همزمان با بیش از یک توکسین، تشخیص را پیچیده‌تر هم می‌کند. با این وجود مهمترین اثرات زیان بار سموم قارچی بر سلامت پرنده به روشنی به اثبات رسیده است.
مورفولوژی روده تحت تاثیر سموم قارچی
تخریب پرزهای روده و ایجاد اختلال جدی در فرایند هضم و جذب مواد مغذی (به ویژه اسیدهای آمینه و بیش از همه متیونین)، افزایش نفوذپذیری روده (Leaky Gut) و در نهایت، بر هم زدن تعادل میکروبی و دیس‌بیوزیس (Dysbiosis) از جمله اثرات زیان‌بار مایکوتوکسین‌ها بر مورفولوژی و سلامت دستگاه گوارش است.
کاهش جذب مواد مغذی
سموم قارچی به ویژه DON و FUM به چند روش به یکپارچگی روده آسیب می‌رسانند. کاهش کارایی اتصالات محکم (Tight-junctions) سلول‌های روده‌ای مسیری را برای عبور پاتوژن‌ها و عوامل ضدتغذیه‌ای باز می‌کند تا با عبور از سد روده‌ای خود را به جریان خون برسانند و به این ترتیب، کبد و کلیه نیز درگیر می‌شود. برای کبد - که تقریبا توسط تمام مایکوتوکسین‌ها به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می‌گیرد- افزایش وزن تا حدود 15 درصد همراه با آسیب بافتی (Fatty Degeneration) گزارش شده است.
برآورد می‌شود که آلودگی به سموم قارچی می‌تواند مصرف خوراک و متعاقب آن وزن گیری را به ترتیب 12 و 14 درصد کاهش دهد؛که نتیجه این دو، تاثیر منفی حدود 7 درصدی بر ضریب تبدیل خواهد بود. در چنین شرایطی، جبران کاهش جذب مواد مغذی از طریق بازنویسی جیره ضروری است و افزایش هزینه خوراک را اجتناب ناپذیر می‌کند. اتخاذ یک استراتژی مناسب برای جذب و یا غیرفعال کردن سموم قارچی به شکل چشمگیری به کاهش هزینه خوراک کمک خواهد کرد.
شکست واکسیناسیون
تاثیر منفی بر سیستم ایمنی یکی از اصلی‌ترین عوارض مایکوتوکسین‌ها است که پاسخ مناسب گله به واکسیناسیون و بیماری را دچار چالش می‌کند. سموم قارچی به عنوان یک عامل مهم مستعدکننده باعث کاهش پاسخ ایمنی در بیماری‌های ویروسی می‌شوند. اکراتوکسین، DON و T2 به شکل معناداری تیتر واکسن نیوکاسل، برونشیت عفونی، گامبورو و سندرم هیدروپریکاردیوم (HPS) را کاهش می‌دهند.
کوکسیدیوز و انتریت نکروتیک
سموم قارچی با منشا فوزاریوم ( DON، ZEN، FUM، T2 وNIV ) حتی در مقادیر کم، نه تنها گله را مستعد ابتلا به اشکال شدیدتری از دو بیماری کوکسیدیوز و انتریت نکروتیک می‌کنند، بلکه با تضعیف سیستم ایمنی باعث کاهش کارایی و اثربخشی درمان‌های متداول نیز می‌شوند. آلودگی لاشه به ویژه آلودگی به سالمونلا و کمپیلوباکتر از دیگر پیامدهای سموم قارچی است که سلامت غذایی را تهدید می‌کند. همان طور که پیش‌تر توضیح داده شد، مایکوتوکسین‌ها با تخریب اتصالات محکم و افزایش نفوذپذیری روده، امکان ورود پاتوژن‌ها به جریان خون را مهیا می‌کنند که می‌تواند به آلودگی لاشه منجر شود.
شکل 1- نحوه اثرگذاری مایکوتوکسین‌ها بر سلول‌های روده
راهکار مقابله با مایکوتوکسین‌ها چیست؟
مایکوتوکسین‌ها به روش‌های مستقیم و غیرمستقیم عملکرد گله را دچار نقصان می‌کنند. به بیان بهتر سموم قارچی مستقیما سودآوری شما را هدف گرفته‌اند! انتخاب یک استراتژی فعال برای به حداقل رساندن خسارات ناشی از سموم قارچی می‌تواند ضمن کمک به مقابله با چالش‌های چندگانه‌ای که برشمردیم، با کاهش هزینه‌ها و بهبود عملکرد از منابع و منافع مالی شما محافظت کند.
کیمیازیم جامع‌ترین و کارآمدترین راه حل را به پشتوانه بیش از یک دهه پژوهش و نوآوری در حوزه مایکوتوکسین بایندرها به شما ارائه می‌کند؛ خدمات منحصر به فرد آزمایشگاهی کیمیازیم در اندازه گیری سموم قارچی و همچنین سنجش کارایی انواع توکسین بایندرها ، ارائه مشاوره تخصصی در خصوص اتخاذ استراتژی مناسب و انتخاب بهترین بایندر و در نهایت، گروه محصولات اکتی زورب که با ترکیبی هوشمندانه از بایندرهای آلی و معدنی، هنر مدیریت سموم قارچی را در اختیار شما می‌گذارد.
References:
1. Kolawole et al. 2020. Toxins. 12: 433.
2. Grenier and Applegate. 2013. Toxins. 5: 396-430.
3. Andretta et al. 2011. Poultry Science. 90: 1934-1940.
4. Kamalavenkatesh et al. 2005. Mycopathologia. 159:273–279
5. Hanif and Muhammad. 2015. Pakistan Journal of Zoology. 47 (6).
6. Yunus et al. 2012. Poultry Science. 91: 852-861.
7. Antonissen et al. 2012. In 34rd Mycotoxin Workshop.
8. Antonissen et al. 2015. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 63: 10846-55.
ارسال دیدگاه
دیدگاه های ثبت شده
تاکنون دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است